Verlichting: We leggen uit wat de Verlichting was, wat de kenmerken ervan waren en in welke historische context deze ontstond. Ook de belangrijkste ideeën en vertegenwoordigers ervan.
Wat was de Verlichting?
De Verlichting was een culturele en intellectuele beweging die in de 17e en 18e eeuw in Europa ontstond. De Verlichtingsbeweging beweerde dat het gebruik van de rede de basis van het denken zou moeten zijn en dat door observatie de werkelijkheid ‘duidelijk’ gekend kon worden. Deze ideeën inspireerden grote veranderingen in de cultuur, politiek, economie en samenleving van die tijd.
Het verlichtingsdenken stelde alle aspecten van de werkelijkheid in vraag; vooral degenen die werden gepresenteerd als absolute waarheden, religieuze dogma’s en de principes die de samenleving en de natuur organiseerden. De verlichten geloofden dat door studie en observatie de realiteit van de dingen bekend kon worden. Je moet eens over Slavernij lezen!
De intellectuelen van de Verlichting gebruikten de termen ‘licht’ (gekoppeld aan het rationele denken) en ‘duisternis’ (gekoppeld aan het religieuze denken) om verschillende manieren te definiëren om de wereld te begrijpen. Om deze reden staat de 18e eeuw, die het hoogtepunt was van deze intellectuele beweging, bekend als het ‘tijdperk van de Verlichting’.
De Verlichtingsbeweging verspreidde zich via gedrukte media en sociale bijeenkomsten over heel Europa, vooral onder de burgerij en een deel van de aristocratie. Het werd ook verspreid door intellectuelen en popularisatoren die schreven over wetenschap, filosofie, politiek en literatuur.
BELANGRIJKSTE PUNTEN
- De Verlichting was een culturele beweging die in de 17e en 18e eeuw in Europa ontstond. Het was gebaseerd op het primaat van de rede om de werkelijkheid te begrijpen, wat grote veranderingen teweegbracht in de politiek, de economie en de samenleving.
- De belangrijkste kenmerken ervan waren het in twijfel trekken van gevestigde waarheden en het bevorderen van verandering en vooruitgang als fundamentele waarden.
- De historische context ervan werd gekenmerkt door de opkomst van absolutistische monarchieën in Europa, met een standenmaatschappij verdeeld tussen edelen, geestelijken en gewone mensen.
- De belangrijkste vertegenwoordigers waren René Descartes, Francis Bacon, Immanuel Kant, John Locke, Voltaire, Jean-Jacques Rousseau, David Hume en Montesquieu.
- Zijn politieke ideeën waren gericht op volkssoevereiniteit en contractisme. In de economie was er discussie over de oorsprong van rijkdom, wat een impuls gaf aan stromingen als de fysiocratie en het economisch liberalisme.
- De belangrijkste gevolgen ervan waren de opkomst van verlicht despotisme in sommige Europese monarchieën, de Franse Revolutie, de groei van de wetenschap en de transformatie van de populaire mentaliteit door de verspreiding van geïllustreerde werken in verschillende sociale domeinen.
Kenmerken van de Verlichting
De Verlichting werd gekarakteriseerd als een intellectuele beweging die het gebruik van de rede promootte om de werkelijkheid te kennen en te begrijpen, het in twijfel trekken van door politieke en religieuze autoriteiten vastgestelde waarheden, de verdediging van ideeën van verandering en vooruitgang, en de ontwikkeling van de natuurwetenschappen en de sociale wereld. wetenschappen. Misschien moet je eens over Moderne Tijd lezen!
Een van de belangrijkste kenmerken van de Verlichting zijn:
- Gebruik van de rede: Verlichtingsdenkers waren van mening dat de werkelijkheid door middel van onderzoek bekend kon worden. Door observatie, studie, experimenten en rationeel denken konden nieuwe opvattingen worden ontwikkeld die de wereld en samenlevingen definieerden.
- Reformisme: In principe verwierp het verlichtingsdenken alle absolute en onbetwistbare waarheid en moedigde het een kritische analyse aan van ideeën die uit het verleden waren geërfd.
- Secularisme: Het verlichtingsdenken heeft de scheiding tussen het natuurlijke en het bovennatuurlijke tot stand gebracht. Als erfenis van het humanistische denken was de Verlichting van mening dat God de sfeer van het bovennatuurlijke bestuurde en dat religieuze dogma’s spirituele praktijken moesten beïnvloeden. Aan de andere kant bleven de natuur, de mens en de samenleving onder de sfeer van het natuurlijke, dat bekend kon worden door het gebruik van de rede.
- Verandering en vooruitgang: Verlichtingsdenkers waren van mening dat de samenleving, de politiek en de cultuur creaties van de mens waren (en niet van God) en dat ze door de geschiedenis werden doorkruist. Ze probeerden zowel de veranderingen die plaatsvonden binnen een samenleving als de verschillen tussen verschillende samenlevingen te verklaren. Zo begon men verandering als iets positiefs te beschouwen en werd het gekoppeld aan het idee van vooruitgang. Vanuit zijn gezichtspunt zou de samenleving door morele en materiële vooruitgang een ideaal van volheid en geluk kunnen bereiken.
- Ontwikkeling van de wetenschappen: Denkers van de Verlichting probeerden politieke en sociale structuren te begrijpen en te hervormen, waarbij ze ideeën als volkssoevereiniteit en de scheiding der machten propageerden. In de natuurwetenschappen ontwikkelden ze de wetenschappelijke methode als een fundamenteel instrument voor de studie van de natuur.
Historische context van de Verlichting
De historische context van de Verlichting werd gekenmerkt door de opkomst van absolutistische monarchieën in Europa in de 17e en 18e eeuw. Absolutisme was een politieke vorm waarin de koning de macht absoluut concentreerde. Er werd aangenomen dat de bron van de macht God was en dat de koning de soevereiniteit uitoefende op goddelijk bevel.
Bijgevolg waren de beslissingen van de koning onbetwistbaar en bestreken ze alle staatsfuncties. Aan de andere kant hadden de koningen instellingen en functionarissen onder hun macht om de verschillende regeringsfuncties uit te oefenen.
De Europese samenleving was een standenmaatschappij die verdeeld was tussen de edelen, de geestelijkheid en het gewone volk. De edelen en de geestelijkheid genoten verschillende privileges, zoals het niet betalen van belastingen en huurprijzen. Op dezelfde manier konden ze politieke posities bekleden binnen de monarchale bureaucratie en ontvangen worden aan de koninklijke hoven.
Het gewone volk bestond op zijn beurt uit boeren, stadsarbeiders en bourgeoisie. Deze vormden de overgrote meerderheid van de bevolking en waren verplicht koninklijke belastingen te betalen. Bovendien moesten boeren pacht betalen op de gronden van de adel.
Belangrijkste ideeën van de Verlichting
De belangrijkste politieke ideeën van de Verlichting ontwikkelden zich rond de oorsprong van regering en autoriteit.
Met betrekking tot de politiek beweerde de Verlichting dat de bron van de macht bij het volk lag (dit wordt ‘volkssoevereiniteit’ genoemd) en dat zij deze, door middel van een contract, delegeerden aan een autoriteit die de wetten zou handhaven. Deze stroming van politieke verlichting staat bekend als ‘contractualisme’.
Met betrekking tot de economie trok het verlichtingsdenken de oorsprong van rijkdom in twijfel. Sommige denkers waren van mening dat rijkdom gebaseerd was op de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen, vooral via de landbouw. Deze positie staat bekend als ‘fysiocratie’.
Andere denkers uit die tijd waren van mening dat de economie een natuurlijke orde kende die werd beheerst door de principes van vraag en aanbod, en dat regeringen zich ervan moesten onthouden daarin in te grijpen. Deze ideeën vormden de oorsprong van het economisch liberalisme.
Oorsprong van de term “Verlichting”
Aan het einde van de 17e eeuw propageerden verschillende Europese auteurs en filosofen het idee dat het denken gebaseerd zou moeten zijn op het gebruik van de rede. Ze geloofden dat het door observatie, onderzoek en rationeel denken mogelijk was om de werkelijkheid ‘duidelijk’ te kennen. In deze context begonnen de termen ‘licht’ en ‘duisternis’ te worden gebruikt om te verwijzen naar verschillende opvattingen over de wereld.
Dit idee leidde er in verschillende Europese landen toe dat de rationalistische intellectuele beweging namen kreeg die verwezen naar het idee van ‘verlichten’ of ‘licht geven’. Illustratie in Frankrijk, Verlichting in Engeland, Verlichting of Illustratie in Spanje en Aufklärung in Duitsland.
Daarentegen werden denksystemen die gebaseerd waren op religieuze ideeën of de notie van één enkele en onveranderlijke waarheid gekoppeld aan de notie van ‘duisternis’ of ‘obscurantisme’. Uit deze traditie ontstond het idee dat de Europese Middeleeuwen, geregeerd door de christelijke waarden van de Kerk, een ‘donkere eeuw’ waren.
Vertegenwoordigers van de Verlichting
Onder de belangrijkste vertegenwoordigers van het verlichtingsdenken vallen de volgende op:
René Descartes (1596-1650)
Hij was een filosoof, natuurkundige en wiskundige van Franse afkomst, beschouwd als de vader van de moderne filosofie, en een van de grondleggers van het rationalisme. Zijn rol in de Wetenschappelijke Revolutie stond centraal en zijn werken waren een grote inspiratiebron voor volgende generaties filosofen en wetenschappers.
Francis Bacon (1561-1626)
Hij was een Engelse filosoof, politicus, jurist en schrijver, die wordt beschouwd als de grondlegger van het filosofische en wetenschappelijke empirisme. Hij was de auteur van de regels van de experimenteel-wetenschappelijke methode.
Immanuel Kant (1724-1804)
Hij was een van de belangrijkste filosofen van de westerse traditie, grondlegger van de kritiek en voorloper van het Duitse idealisme. Zijn werk Critique of Pure Reason veranderde voor altijd de geschiedenis van het westerse filosofische denken.
John Locke (1632-1704)
Engelse arts en filosoof, hij was de grondlegger van het klassieke liberalisme en een van de meest invloedrijke filosofen van de Britse empiristische school. Hij viel op door zijn bijdrage aan de contracttheorie en beïnvloedde het denken van Voltaire en Rousseau.
Voltaire (1694-1778)
Volledige naam François-Marie Arouet, hij was een Franse schrijver, filosoof, historicus en advocaat. Hij was een van de meest representatieve auteurs van de Franse Verlichting. Hij was lid van de Franse Academie en ontwikkelde literatuur en filosofie vanuit een hyperkritisch en humoristisch standpunt.
Jean Jacques Rousseau (1712-1778)
Deze schrijver, filosoof, jurist, muzikant, botanicus en natuuronderzoeker, van Zwitserse afkomst, was een van de grootste exponenten van de Verlichting. Het sociaal contract (1762) was een van zijn bekendste werken.
David Hume (1711-1776)
Filosoof, econoom en historicus van Schotse afkomst, hij wordt beschouwd als een van de belangrijkste denkers in de westerse filosofie. Zijn werk legde de basis voor het logisch positivisme en de wetenschapsfilosofie.
Montesquieu (1689-1755)
Charles Louis de Secondat, Baron de Montesquieu, was een filosoof en jurist van Franse afkomst. Zijn meest erkende werk was The Spirit of the Laws, waarin hij werkte aan de politieke ideeën van vrijheid en scheiding van de staatsmachten.
De Verlichting en de Encyclopedie
Het meest karakteristieke werk van de Verlichting was de Encyclopedia of Reasoned Dictionary of Sciences, Arts and Crafts, in de volksmond bekend als de Encyclopedia. Dit werk werd uitgegeven en geregisseerd door Denis Diderot en Jean Le Rond D’Alembert. Het werd tussen 1751 en 1772 in 17 delen gepubliceerd. In totaal bevatte het meer dan 72.000 artikelen.
De Encyclopedie was een monumentaal werk dat tot doel had alle destijds beschikbare kennis samen te brengen. Om dit uit te voeren werkten duizenden auteurs samen die hun artikelen schreven over verschillende takken van praktische en theoretische kennis, zoals architectuur, astronomie, landbouw, economie, filosofie, natuurkunde, geschiedenis en wiskunde.
Dit werk diende om de takken van kennis te organiseren. Diderot en D’Alembert creëerden een schema dat begrip verdeelde over drie menselijke vermogens: geheugen, rede en verbeelding. Elk van hen kwam op zijn beurt overeen met een onderwerp dat meer gespecialiseerde onderwerpen omvatte. Binnen de Faculteit der Herinnering was er bijvoorbeeld het vak Geschiedenis, dat op zijn beurt gespecialiseerde onderwerpen omvatte zoals de Heilige Geschiedenis (religie) of Burgerlijke Geschiedenis (de studie van de samenleving).
De verschillende auteurs schreven artikelen over deze gespecialiseerde onderwerpen. Door dit te doen, verbonden ze hun kennis met de hoeveelheid wetenschappelijke kennis.
Gevolgen van de Verlichting
De intellectuele beweging van de Verlichting had als gevolg de verspreiding van het gebruik van de rede in verschillende kenniswetenschappen en het ter discussie stellen van gevestigde vormen van sociale, economische en politieke organisatie.
Tijdens de 18e eeuw zorgden de idealen van de Verlichting voor belangrijke politieke veranderingen, zoals de opkomst van ‘verlicht despotisme’ in de Europese monarchieën. Tegen het einde van de eeuw inspireerden deze ideeën zelfs nog diepgaandere veranderingen die leidden tot het uitbreken van de Franse Revolutie (1789).
Op zijn beurt was er in de 19e eeuw een golf van liberale revoluties in Europa en onafhankelijkheidsrevoluties in Amerika, beïnvloed door de principes van de Verlichting.
Samenvattend zijn dit enkele van de belangrijkste gevolgen van de Verlichting:
Verlicht despotisme
Tijdens het tijdperk van de Verlichting namen verschillende koningen enkele ideeën van de Verlichting over en voerden hervormingen door in het bestuur van hun koninkrijken. Deze hervormingen deden een beroep op rationele criteria en de ideeën van vooruitgang en welzijn van het volk. Ze veranderden echter niets aan de machtsconcentratie in de vorsten. Om deze reden staat deze politieke beweging bekend als ‘verlicht despotisme’.
Franse revolutie
In 1789 begon de Franse samenleving een revolutionair proces, geïnspireerd door de ideeën van de Verlichting, en wierp de absolutistische monarchie omver.
Deze revolutie had op haar beurt een reeks bredere gevolgen. Hij creëerde in Europa de noodzakelijke omstandigheden waarin de Amerikaanse koloniën hun eigen onafhankelijkheidsprocessen konden beginnen, eveneens geïnspireerd door de ideeën van de Verlichting. Op dezelfde manier inspireerde het de golf van liberale revoluties die in de 19e eeuw door Europa trok.
Groei van de wetenschappen
Met de Verlichting raakten de verschillende wetenschappen en studiegebieden als takken van kennis van de werkelijkheid met elkaar verbonden. Met het gebruik van de wetenschappelijke methode verspreidde de systematisering van de studie zich en groeide de academische gemeenschap.
Transformatie van de populaire mentaliteit
Geïllustreerde werken werden voorgelezen aan koninklijke hoven, in literaire salons, in cafés en in privébibliotheken. De collectieve lezingen en het debat brachten de ideeën van de Verlichting voort om alle sociale sectoren te bereiken (edelen, bourgeois, ambachtslieden en zelfs boeren die konden lezen).