Atheïsme definitie: We leggen uit wat atheïsme is, de soorten atheïsme en hun relatie met agnosticisme. Ook praktisch en theoretisch atheïsme.
Wat is atheïsme?
Atheïsme is de kritiek op of ontkenning van alle soorten metafysische, mystieke of spirituele overtuigingen, dat wil zeggen, het is de ontkenning van het bestaan van een God of godheden. Het wordt beschouwd als de tegenovergestelde gedachte van het theïsme, zoals de naam aangeeft.
Degenen die het atheïsme aanhangen, worden atheïsten genoemd. Deze term komt uit het Oudgrieks (a-, “zonder”; theos, “God”), en werd destijds op denigrerende wijze gebruikt om te verwijzen naar mensen die het pantheon van Griekse goden niet vereerden. Je moet eens over Geschiedenis lezen!
Later werd het ook door het christendom met een bijna gevaarlijke connotatie gebruikt. In feite werden atheïsten tijdens de middeleeuwen gezien als zondaars, ketters en onbetrouwbaar. De term werd echter sterk geherdefinieerd met de opkomst van het vrijdenken en het wetenschappelijk scepticisme.
Zo was het voor talrijke denkers van de 18e-eeuwse Verlichting mogelijk om zichzelf als atheïsten aan te kondigen. Zelfs de Franse Revolutie van 1789 werd beschouwd als de drager van een ‘ongekend atheïsme’, omdat deze zich verzette tegen wat tot dan toe als de natuurlijke orde der dingen werd beschouwd: de absolutistische monarchie.
Er zijn veel argumenten voor en tegen atheïsme, en veel manieren om het te begrijpen en in praktijk te brengen. Atheïst zijn is niet altijd hetzelfde als niet-religieus zijn, en atheïst zijn is ook niet hetzelfde als agnostisch zijn.
In ieder geval vertegenwoordigen atheïsten 2,3% van de wereldbevolking (gegevens uit 2007) en zijn ze vooral geconcentreerd in Oost-Azië: China (47%) en Japan (31%), evenals in West-Europa (gemiddeld 14%) ). Misschien moet je eens over Hedendaagse Tijd lezen!
Soorten atheïsme
Er zijn verschillende manieren om atheïsme te classificeren en erover na te denken, aangezien er geen officiële of centrale instelling is die dit soort geloof ordent of configureert. Sommige auteurs stellen voor erover na te denken op basis van contrasterende categorieën, zoals:
Positief en negatief atheïsme:
Ze worden ook wel sterk en zwak atheïsme genoemd en werden voorgesteld door filosofen als de Brit Antony Flew (1923-2010) of de Amerikaan Michael Martin (1932-2015), afhankelijk van de mate van heftigheid waarmee de afwezigheid van God wordt aangenomen. Zo hebben we:
- Positief atheïsme: het is een atheïsme dat een actief en overtuigd standpunt inneemt met betrekking tot de afwezigheid van God, en als waarheid de stelling aanneemt dat ‘God niet bestaat’.
- Negatief atheïsme: De meest voorkomende vorm van atheïsme bestaat niet zozeer uit het geloof of de overtuiging dat God niet bestaat, maar eerder uit ongeloof of ongeloof in het mogelijke bestaan van een God.
Impliciet atheïsme en expliciet atheïsme:
Dit andere onderscheid werd voorgesteld door de Amerikaanse pedagoog George H. Smith (1949) en is gebaseerd op de positie van het individu ten aanzien van zijn eigen geloof. Op deze manier hebben we:
- Impliciet atheïsme: wanneer het individu theïstische overtuigingen volledig ontbeert, zonder te belijden deze openlijk en bewust af te wijzen. Dat wil zeggen, in hun mentale orde bestaat er geen bezorgdheid over het bestaan van God, omdat zijn afwezigheid vanzelfsprekend wordt aangenomen.
- Expliciet atheïsme: Wanneer het individu de gelegenheid heeft gehad om op een bewuste en weloverwogen manier na te denken en na te denken over het bestaan van God, en uiteindelijk zijn afwezigheid als het meest redelijke of ware criterium heeft aangenomen.
Atheïsme, agnosticisme en agnostisch atheïsme
We moeten de concepten van atheïsme, dat wil zeggen de ontkenning van het bestaan van God, niet verwarren met die van agnosticisme, wat iets heel anders is.
Agnostici ontkennen niet onmiddellijk het bestaan van God en het goddelijke, maar zij begrijpen het als een zaak die vreemd is aan de menselijke ervaring. Dat wil zeggen, ze beweren dat het noch kenbaar noch begrijpelijk is voor de mensheid, maar zich op een ander en ontoegankelijk vlak bevindt, en ons daarom geen zorgen hoeft te maken.
Er is echter ook een variant van het denken die een synthese van het bovenstaande vormt, bekend als agnostisch atheïsme of atheïstisch agnosticisme. Deze synthese dient als contrast met het theïstisch agnosticisme, dat beweert geen manier te hebben om het bestaan van God te bewijzen, maar er wel in gelooft.
Het agnostisch atheïsme gaat dus uit van de onmogelijkheid om het bestaan van God te bewijzen, en verzekert, door dat als argument te gebruiken, zijn niet-bestaan.
Praktisch atheïsme en theoretisch atheïsme
Een ander onderscheid tussen de aspecten van het atheïsme is datgene dat het bestaan van een praktisch of pragmatisch atheïsme voorstelt, en een ander theoretisch atheïsme, dat van elkaar verschilt in:
Praktisch atheïsme:
Dit is de naam die wordt gegeven aan een vorm van atheïsme die impliciet in actie zit, dat wil zeggen: het is niet zozeer een formele verklaring of onderdeel van een filosofisch debat, maar eerder aanwezig in een manier van leven die geen rekening houdt met rekening houden met het mogelijke bestaan van een God.
Theoretisch atheïsme:
In tegenstelling tot de vorige is het geen manier van handelen, maar een manier van denken, dat wil zeggen van redeneren en debatteren. Op deze manier werpt het ontologische argumenten op over het bestaan van God of goden, en bestrijdt het theïstische argumenten op discursief, reflectief en kennisniveau.